وسواس فکری (OCD) یک اختلال روانی است که با وجود ذهنیتی ناهنجار و الزام‌آور در ارتباط است. افراد مبتلا به وسواس فکری، تجربه‌ای مداوم از افکار ناخواسته و تکراری دارند که به آن‌ها ناراحتی و اضطراب زیادی وارد می‌کند. شاید شما هم برای بیرو رفتن چندین بار برق خانه، قفل کردن در و .... را چک کنید و باز هم دل نگران باشید که آیا در را بستید یا نه؛ یا مثلا چندین بار دست خود را بشویید و باز هم فکر کنید آلودگی از آن پاک نشده است.
افراد مبتلا به وسواس فکری در تلاشند تا با انجام عملیات و رفتارهای مکرر و منظم (مانند شستشوهای مکرر، بررسی‌های تکراری، تکرار کردن عملیات و ...) این افکار را کنترل کنند و اضطراب خود را کاهش دهند. با این حال، این رفتارها تنها به طور موقت آرامش فرد را بهبود می‌بخشند و در نهایت مجبور می‌شود این عملیات را مجدداً تکرار کند.
وسواس فکری می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد و باعث کاهش کیفیت زندگی، اختلالات روابط و محدودیت‌های کاری شود. برای تشخیص و درمان این اختلال، معمولاً نیاز به مشاوره روانشناختی و در برخی موارد مصرف داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب ممکن است. درمان موثر معمولاً شامل ترکیبی از مشاوره روانشناختی و داروها است.
مهم است که افراد مبتلا به وسواس فکری بدانند که این اختلال قابل مدیریت و درمان است. با تلاش در بهبود و مراجعه به متخصصین مربوطه، می‌توان به کاهش ناراحتی و بهبود کیفیت زندگی رسید.
5 نشانه اصلی داشتن وسواس فکری
اگر نشانه‌های زیر را در هر یک از افرادی که با آن ها سر و کار دارید مشاهده کردید از آن ها دعوت کنید تا اقدامات لازم جهت درمان وسواس فکری را هرچه سریع‌تر آغاز نمایند.
اهمیت بیش از حد به پاکیزگی
میکروب‌ها دشمن سلامتی هستند و هرجا که حضور داشته باشند، آن جا آلوده است. اما آیا میکروب‌ها آنقدر مقاوم هستند که نیاز باشد محل استقرار آن ها را ده‌ها بار ضدعفونی و تمیز کرد؟ هرگز، این یک رفتار ناشی از وسواس فکری است.
ترس از بیمار شدن
فرد در اثر یک سری تکانه‌های عصبی و افکار بی دلیل دائماٌ نگران است که مبادا بیمار شود. اگر از کنار فردی که در حال سیگار کشیدن است عبور کند و بوی سیگار را حس کند، به شدت نگران می‌شود که مبادا همین بوی سیگار موجب ابتلای او به سرطان شود. این افکار تا جایی پیش می‌روند که فرد از سر اجبار به پزشک مراجعه می‌کند.
اهمیت بیش از حد به تقارن و نظم اشیاء
آیا غیر از این است که ما درجهانی مملو از بی‌نظمی زندگی می‌کنیم؟ نظم در ابعاد مطلوب و در جهت رسیدن به برخی اهداف در زندگی، امری ضروری است. اما اگر در نظم بخشیدن به محیط دچار افراط شویم تا حدی که از کارهای دیگرمان باز بمانیم، این رفتار مفید، تبدیل به وسواس فکری شده است.
جمع‌آوری لوازم غیرضروری
فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری همیشه نگران است تا نکند وسایل خود را از دست بدهد. دائماٌ به این مسئله فکر می‌کند که لوازم مختلف، ممکن است روزی مورد نیاز شود و اگر آن را از دست بدهم بسیار بد خواهد شد.
شمارش زیاد و افراطی
یک، دو، سه، چهار… باید دوباره آن را بشمارم! این روند بارها تکرار می‌شود و با گذشت زمان ذهن و جسم فرد مبتلا فرسوده خواهد شد. فرد مبتلا به وسواس فکری، ممکن است در طول روز به شمارش مواردی بپردازد که اهمیت چندانی ندارند.
احساس عدم امنیت
بعضی از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری، دائماٌ فکر می‌کنند در خطر هستند. در ذهن آن ها همیشه کسی در کمین است تا به آن ها آسیب برساند یا اموال‌شان را بدزدد، گاهی این افکار در مورد اجسام بروز پیدا می‌کنند و چنان شدت می‌یابند که فرد را از حالت عادی و رسیدگی به امور روزانه‌ی خود باز می‌دارند.
برخی نشانه‌های فرعی اختلال وسواس فکری
- افکار و تصور افراطی و غیرعادی در مورد چاقی، لاغری، قطع عضو و آسیب رسیدن به قسمت‌های مختلف بدن.
- عدم عزت نفس و اعتماد به نفس، سرزنش خود نسبت به تصمیمات زمان حال و گذشته.
- در برخی مواقع وسواس فکری در مورد اعتقادات مذهبی ایجاد می‌شوند. درگیری بیش از حد ذهن با مضامینی نظیر خیر و شر، بهشت و جهنم و قبول کردن یا رد مذهب و ایجاد شک از جمله این موارد هستند.
- اعمال و رفتار افراطی و واکنش‌های پرخاشگرانه پیرامون مسائل مختلف زندگی.
- نگرانی غیرطبیعی و بی دلیل نسبت به مرگ خود یا عزیزان یا رخ دادن اتفاقات دردناک.
- تکرار جملات، به عنوان مثال حساسیت نسبت به بیان ذکرهای روزانه. فرد فراموش می‌کند امروز ذکر گفته است یا خیر و همین موجب آزردگی خاطر او می‌شود، در حالی که بارها ذکر گفته، دوباره با ناراحتی اقدام به ذکر گفتن می‌کند و این وسواس فکری، رفته رفته شدت یافته و موجب ضربه به اعتقادات شخصی افراد می‌شود.
- محاسبات پی در پی ذهنی در مورد درآمد و یا هر مسئله‌ی دیگر.
- نگرانی از بابت آسیب رساندن به خود یا عزیزان خود.
