زندگی رنگی | وقتی می شنویم کودک یا نوجوانی دچار حمله یا سکته قلبی شده است و یا خدایی ناکرده جانش را بر اثر سکته قلبی از دست داده است تعجب می کنیم و انتظار داریم سکته قلبی تنها در افراد مسن اتفاق بیفتد اما این موضوع یک واقعیت پزشکی است که مشکلات قلبی به طور جدی شور زندگی را در کودکان و نوجوانان تهدید می کند.
بعضی از نقص‌های مادرزادی قلبی در کودکان جدی نبوده و نیاز به درمان ندارند. اما دیگر نقص‌های مادرزادی قلبی در کودکان پیچیده‌تر هستند و نیاز دارند طی یک دوره چند ساله با عمل جراحی تحت درمان قرار بگیرند. نقص‌های مادرزادی قلبی که جدی هستند اغلب پیش از تولد یا فوراً بعد از تولد تشخیص داده می‌شوند. پدر و مادر درصورتی‌که متوجه هر گونه علامتی شدند باید فوراً کودک را نزد پزشک ببرند تا تشخیص و متعاقباً درمان به‌موقع و مؤثر انجام شود.
علت‌های بیماری قلبی در کودکان
علت‌های بیماری قلبی در کودکان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
یک: نقص‌های مادرزادی قلب در کودکان
طی شش هفته اول بارداری، قلب جنین شروع به شکل‌گرفتن و تپیدن می‌کند. رگ‌های اصلی خون که به سمت قلب می‌روند و از سمت قلب می‌آیند نیز طی این مرحله حساس شکل می‌گیرند.
در این مرحله ممکن است نقص‌هایی در قلب ایجاد شود. عواملی که می‌توانند در ایجاد این نقص‌ها دخیل باشند شامل ژنتیک، برخی از بیماری‌ها، بعضی از داروها و فاکتورهای محیطی مثل سیگارکشیدن می‌شوند. اطلاعات آماری نشان می‌دهد میانگین نرخ احتمال نقص‌های قلبی مادرزادی تقریباً ۸ مورد به‌ازای هر ۱۰۰۰ مورد است. نقص‌های مادرزادی قلبی اغلب قبل از تولد جنین یا فوراً بعد از تولد شناسایی می‌شوند. در برخی موارد، مشکل مادرزادی قلب طی بزرگسالی کشف می‌شود، مثلاً غیرنرمال بودن رگ‌های خونی، سوراخ در دیواره بین دهلیزهای قلب و دیگر عوارض پیچیده قلبی.
اگر نقص‌های قلب مداوا نشوند و زمانی در افراد بزرگسال کشف شوند که بیماری به‌شدت پیشرفت کرده است، ممکن است درمان جراحی گزینهٔ مناسبی نباشد. با وجود این، بعضی از بیماری‌های قلبی مادرزادی عوارضی ساده‌ترند، مثلاً نقص دیواره بین بطنی و تنگی خفیف دریچه میترال. در چنین عوارض نه‌چندان خطرناکی، نیاز به درمان پزشکی وجود ندارد. اما اصلاحاتی در سبک زندگی می‌تواند از دیگر مشکلات پیشگیری نماید.
دو: بیماری‌های قلبی اکتسابی در کودکان
بیماری‌های قلبی اکتسابی در کودکان بعد از تولد ایجاد می‌شود و شایع‌ترین آن‌ها موارد زیرند:
روماتیسم قلبی
روماتیسم قلبی عارضه‌ای است که در آن دریچه‌های قلب به‌واسطه تب روماتیسمی آسیب دائمی می‌بینند. آسیب دریچه قلب ممکن است فوراً بعد از یک عفونت استرپتوکوکی درمان نشده یا در حال درمان شروع شود. یک واکنش ایمنی باعث یک عارضه التهابی می‌شود و به طور پیوسته به دریچه قلب آسیب می‌زند. تب روماتیسمی اغلب بچه‌های مدرسه‌ای را درگیر می‌کند. هر چند عفونت استرپتوکوکی شایع است؛ اما تب روماتیسمی به دلیل پیشرفت در تولید داروها خصوصاً در کشورهای توسعه‌یافته نادر می‌باشد.. بیماری کاوازاکی
بیماری کاوازاکی یک علت اصلی برای بیماری قلبی اکتسابی در کودکان است. این بیماری باعث التهاب در دیوارهٔ عروق در سراسر بدن شده و این التهاب به عروق کرونری قلب که تأمین‌کننده خون برای عضلات قلب هستند آسیب می‌زند و موجب آنوریسم عروق کرونری می‌شود.
التهاب عضلات قلب
این عارضه به نام میوکاردیت عفونی نیز معروف بوده و ناشی از انواعی از عفونت‌های ویروسی است که می‌توانند سبب التهاب عضلات قلب و اختلال در مسیرهای الکتریکی شوند که سیگنال تپش مناسب را به قلب می‌دهند. در نتیجه، این اتفاق یکی از علت‌های اصلی حمله قلبی ناگهانی در کودکان است.
مشکلات ریتم قلب
مشکلات ریتم قلب به ضربان‌های غیرنرمال قلب گفته می‌شود از جمله ضربان خیلی تند یا خیلی کُند قلب یا ضربان قلب با الگویی نامنظم. شایع‌ترین عارضه مربوط به ریتم قلب در بچه‌ها تاکی‌کاردی نام دارد که زمانی است که قلب خیلی تند می‌زند و نمی‌تواند پیش از انقباض، با خون پُر شود. علائم مرتبط با تاکی‌کاردی شامل تپش قلب، ضربان تند قلب، درد در قفسه سینه و سرگیجه‌هایی می‌شود که گاهی هستند و گاهی نه. اما این مسئله می‌تواند منجر به عارضه‌ای کُشنده به نام ایست ناگهانی قلب شود.
علائم هشداردهنده بیماری‌های قلبی در کودکان
بیماری قلبی در کودکان نه‌تن‌ها می‌تواند در فرایند رشد آن‌ها اختلال ایجاد کند بلکه می‌تواند عوارض بسیار خطرناک داشته باشد. اگر علائم زیر را دیدید باید اقدام فوری پزشکی انجام دهید تا تشخیص و درمان به‌موقع انجام شده و درمان تأثیرگذار و با بهترین نتایج باشد: تنگی نفس و به‌راحتی احساس خستگی و ضعف‌کردن. رنگ‌های متمایل به آبی یا بنفش روی پوست، مثلاً لب‌ها، غشای مخاطی و ناخن‌ها. تپش قلب، ضربان تند قلب، سرگیجه و سنکوپ‌های مکرر که می‌تواند ناشی از مشکلاتی در ریتم قلب باشد. دیگر علائم مرتبط مثل درد در قفسه سینه. اما درد در قفسه سینه در کودکان کمتر ممکن است مثل بزرگسالان به مشکلی در قلب مربوط شود.. صداهای غیرعادی قلب که توسط متخصص قلب شناسایی می‌شود و می‌تواند همراه یا بدون علائم غیرنرمال باشد
کودکانی که مشکلات قلبی دارند علاوه بر این علائم ممکن است در مقایسه با همسالان سالم خود مشکلات تنفسی، خوب غذا نخوردن، رشد محدود در قد و وزن و اختلال در رشد داشته باشند، خصوصاً بچه‌هایی که مشکل نارسایی قلبی دارند.
نقص‌های مادرزادی قلبی ممکن است هیچ اثر بلندمدتی بر سلامت کودک نگذارند. در برخی موارد این نقص‌ها نیاز به درمان ندارند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. فقط لازم است این عوارض به طور منظم کنترل و چکاپ شوند. اما بعضی دیگر از نقص‌های مادرزادی قلبی جدی‌تر بوده و به‌محض تشخیص به درمان نیاز دارند. چکاپ‌های سالیانه اکیداً توصیه می‌شوند. اگر هر گونه علامت غیرمعمولی دیدید، باید کودک را فوراً به پزشک متخصص قلب کودکان نشان دهید تا درمان مؤثر و به‌موقع شروع شود.
علائم سکته قلبی در سنین مختلف
در ادامه به بررسی و بیان چند علامت درباره ی احتمال وجود بیماری قلبی در کودکان و نوزادان به تفکیک می پردازیم. بعضی از این علائم در گروه های سنی مختلف یکسان است ولی بعضی از موارد فقط مختص یک گروه خاص سنی است.
علائم بیماری قلبی در نوزادان
- تنگی نفس در زمان تغذیه
- عرق کردن در زمان تغذیه
- آبی شدن درون دهان (لثه‌ها/ زبان) و پوست
- از حال رفتن
علائم مشکلات قلبی در کودکان نوپا
- ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
- تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- آبی شدن اطراف لثه‌ها یا زبان و پوست
- از حال رفتن
علائم قلبی در کودکان بزرگتر/ نوجوانان
- ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
- تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
- آبی شدن اطراف لثه‌ها یا زبان و پوست
- درد قفسه سینه در زمان فعالیت
- از حال رفتن
- تپش قلب، در این حالت قلب یک ضربان را جا می‌اندازد یا به شکلی غیر طبیعی تپش می‌کند
- سرگیجه در زمان ورزش
