زندگی رنگی | گیاه علفی اسپند دارای گل های درشت و سفید و متمایل به سبز می باشد و همچنین متشکل از برگ های تقسیم شده باریک و دراز و میوه ای کروی کپسولی که دانه های سیاه رنگ دارد. رشد این گیاه دارویی در اکثر نواحی کشور مشهود است و ترکیباتی همچون هارمالول و هارمالین دارد.
از دیرباز تا به امروز افراد به سوزاندن دانه این گیاه می کنند و معتقدند دود غلیظ آن برای خوشبو کردن فضا، دور کردن حشرات ضد عفونی کردن هوا و به باور برخی حتی برای چشم زخم اثر دارد. علاوه بر مواردی که ذکر شد دانه های اسفند در آسیا به عنوان کرم کش ، ضد انگل و کشنده آمیز به کار می رود.
با وجود اینکه اسپند فواید بسیار زیادی دارد اما دود کردن آن هرچند از گذشتگان به ما به ارث رسیده است هنوز متخصصان در مورد این روش نظر قطعی ارائه نکرده اند اما متخصصان طب سنتی دود کردن اسپند را همچنان یکی از قوی ترین راههای ضدعفونی کردن هوای خانه یا .. می دانند چراکه معتقدند این روش را بوعلی سینا توصیه کرده است و توصیه های او موثر است پس نمیتوان در اینکه دود کردن اسپند خاصیت دارد شکی داشت.
اسپند از دیدگاه طب سنتی و اسلام
بر اساس دیدگاه طب سنتی نیز اسپند به نام های سپند و اسفند معروف است است و علاوه بر خاصیت های درمانی و ضد عفونی کنندگی هوای تنفسی برای بعضی از مشکلات و بیماری ها توصیه شده است.
از همان سالهای گذشته در بعضی از نقاط دنیا بالاخص در بین ایرانیان مرسوم بوده و هست که برای دفع بلا یادو شدن از بعضی از "چشم ها" از دود گیاه اسفند یا اسپند استفاده شود و انجام آن نزد عوام جامعه مورد تاکید خاصی واقع شده است.
البته باید بگوییم این کار در بعضی از نقاط ایران همچون مناطق شمالی تنها منحصر به گیاه اسفند نیست و مردمان این منطقه از بوته گلپر که دارای خواص بسیار بالایی از نظر پزشکی می باشد نیز استفاده خوراکی و دارویی می کنند و از دود آن همچنین برای رفع بلا و ضد عفونی کردن محیط به کار می برند.
خاصیت دارویی اسپند
بیشتر مواقع از گیاه اسفند به عنوان یک خوشبو کننده هوا به کار می برند و کمتر از لحاظ مصرف خوراکی مورد استفاده قرار میگیرد چرا که به خاطر مصرف ناصحیح آن عوارض بدی همچون سکسکه ، تشنج ، بیش از حد بزاق، تهوع وضعیف شدن اعصاب مرکزی بروز می کند.
در طب سنتی و اسلامی برای افزایش ترشح شیر ، دفع ترشح شیر ، درمان روماتیسم ، افزایش قدرت جنسی ، درد معده از عصاره های گیاهی اسپند استفاده می شود.
طبق تحقیقات آزمایشگاهی انجام شده از عصاره اسپند جهت نابود کردن میکروب ها استفاده میشود.عصاره های حاصل از کالوس خواص ضد میکروبی در برابر میکروب هایی نظیر استافیلوکوکوس اورئوس، اشریشیا کولی و کاندیدا آلبیکانس را نشان داده است.
برای افرادی که گرم مزاج هستند اسفند مضر است و چنانچه افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند در صورت اینکه مقدار بسیار کمی از آن بخورند دچار مشکل خواهند شد بنابراین توجه داشته باشید که از استفاده ناآگانه این گیاه خودداری کنید.
اسپند ضدعفونی کننده یا سرطان زا
نعمت‌الله مسعودی ، متخصص طب سنتی در ارتباط با خواص اسپند گفت: اسپند در بعضی از نازایی‌های ثانویه که جامعه ما درگیر آن شده بسیار مفید است، این ماده در طب روایی و نیز در دیدگاه حکمایی ما از حلق گرفته تا اعماق بدن تأثیرگذار است.
همچنین خوراکی آن به صورت شربت وجود دارد و به دلیل مزاج گرم و خشک به بهبود عفونت‌های تنفسی، تنگی نفس و انواع عفونت‌های گوارشی کمک می‌کند.
وی در ارتباط با ضدعفونی کردن هوای اتاق با اسپند افزود: دود اسپند خواص میکروب‌کشی بسیار مناسبی دارد. لذا توصیه میشود در مکان‌هایی که جمعیت زیادی دارد و در هوا احتمال وجود عفونت مسری است، مانند مهد کودک‌ها، مدارس و پادگان‌ها اسپند دود شود.
حمیدرضا عبدوس، کارشناس گیاهان دارویی نیز معتقد است: مردم به اثر ضدعفونی کنندگی اسفند در زمان های دور پی برده بودند و در اطراف بستر بیمار و جاهای پر ازدحام، آن را دود می‌کردند و به این طریق هوا را ضدعفونی می‌کردند. دود اسپند علاوه بر خاصیت ضدمیکروبی، خوشبو کننده هوا و دورکننده حشرات نیز است.
این کارشناس گیاهان دارویی با بیان این که مصرف خوراکی این گیاه می‌تواند مسموم کننده باشد، افزود: از جویدن دانه‌های اسفند خودداری کنید، چرا که حاوی مواد سمی است. شکل خوراکی اسپند کمتر مورد استفاده قرار میگیرد، چرا که مصرف ناصحیح آن باعث عوارضی چون تشنج، تهوع، سکسکه، ترشح بیش از حد بزاق و تضعیف سیستم اعصاب مرکزی میشود.
عبدوس با اشاره به باور گذشتگان و نگاه طب سنتی به تاثیرات درمانی این گیاه، خاطرنشان کرد: تصور بر این است که همه موجودات دارای ارتعاش هستند و انرژی‌های منفی و موجودات شر دارای سطحی از ارتعاش خاص خود هستند که با دود کردن اسفند باعث خنثی شدن انرژی منفی و حتی دوری موجودات شر میشود، زیرا که سطح ارتعاشی که از دود کردن اسپند پخش میشود خوشایند آنان نیست و آن مکان را ترک خواهند کرد.
ما مراکز انرژی زیادی در بدن داریم اما هفت تای آن اصلی است و یکی از مهم ترین آنها، محل دریافت حس ششم است. یکی از اخلال‌هایی که در آن مرکز ایجاد میشود، همان ساطع شدن انرژی ناسالمی است که در بین عموم به چشم زخم معروف است و حسد میزان این انرژی منفی را مخرب تر می‌کند. اما همیشه دلیل بر این نیست که تمامی این افراد دارای حسد هستند، بلکه گاهی به دلایلی، اخلالی در عملکرد این سیستم ایجاد می شود و یکی از راه‌هایی که این انرژی ناسالم یعنی همان چشم زخم را دفع می‌کند، دودکردن اسپند است.
