کمردرد یکی از معضلاتی است که هر از گاهی به سراغ افراد می‌آید و گاهی آنچنان جان فرسا می‌شود که برای تسکین آن به سراغ انواع مسکن‌ها و ماساژ و ... می‌شویم. نکته جالب اینجاست که برخی تصور می‌کنند کمردرد تنها به سراغ افراد سالمند و یا نهایتا کسانی می‌رود که به قول معروف پا به سن می‌گذارند؛ این تصور یکی از همان کلیشه‌های اشتباهی است که در ذهن اکثریت جای گرفته در حالی که کمردرد و به طور کلی دردهای عضلانی و مفصلی می‌تواند گریبان هر فرد با هر سن و سالی را بگیرد.
حال از این مقدمه که بگذریم باید بپرسیم کسی که دچار درد کمر شد چه باید و نبایدی را رعایت کند؟!
انواع کمردرد
انواع کمردرد
دانستن اینکه چگونه کمردرد تعریف می شود مهم است تا یاد بگیریم که چگونه آنرا کنترل کنیم. کمردرد می تواند به سه دسته تقسیم شود:• کمردرد حاد• کمردرد مزمن• کمردرد عصبی
کمردرد حاد
کمردرد حاد (شدید) ، کمر دردی است که تا 6 هفته ادامه داشته باشد. این نوع درد ممکن است به صورت درد شدید، سوزش، تیر کشیدن، درد تیز یا بی حسی، کاملا مشخص یا مبهم باشد. همچنین ممکن است خفیف یا شدید باشد و یا اینکه نوسان داشته باشد. این درد ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف باسن و یا حتی به داخل فضای لگن/ران منتشر شود.این درد ممکن است به دنبال فعالیت شدید یا ضربه روحی تکان دهنده شروع شود ولی ظاهرا در اکثر مواقع به فعالیت خاصی مربوط نمی باشد. این درد ممکن است به صورت ناگهانی شروع شود و یا اینکه به تدریج پیشرفت کند.
علت کمردرد حاد چیست؟
معمولا تعیین دقیق منشا کمردرد حاد مشکل می باشد. در حقیقت، منابع زیادی وجود دارند که ممکن است تولید کننده درد باشند از جمله: ماهیچه ها، بافت همبند نرم، رباط ها، کپسول ها و غضروف مفصلی و رگ های خونی. این بافت ها ممکن است ضربه ببینند، کشیده شوند و یا اینکه رگ به رگ شوند. علاوه بر آن پارگی های حلقه در برگیرنده ی دیسک بین مهره ای می تواند باعث شروع درد شدیدی شود. حتی اگر آسیب فعلی بافت کوچک باشد، و احتمال ترمیم سریع آن وجود داشته باشد، ممکن است دردی که ایجاد می شود کاملا شدید باشد.
کمردرد مزمن
حداقل دو نوع مختلف کمر درد مزمن وجود دارد: کمردرد مزمن با منبع مشخص (مانند یک آسیب) و کمردرد مزمن بدون منبع مشخص (مانند یک آسیب که تسکین یافته است).
کمردرد مزمن با منبع مشخصاین نوع کمردرد مزمن، به دلیلی کاملا مشخص ایجاد شده است. برخی از بیماری های ساختاری ستون فقرات (برای مثال بیماری دژنراتیو (تخریب) دیسک، تنگی کانال نخاعی و لغزش مهره) تا زمانی که به صورت موفقیت آمیز درمان شوند می توانند باعث کمردرد مداوم و پیشرونده شوند. علت این بیماری ها، یک مشکل آناتومیکی قابل تشخیص می باشد.اگر دردی که به علت این بیماری ها ایجاد شده است، بعد از چند هفته یا چند ماه از درمان های محافظه کارانه (بدون جراحی) آرام نشود، معمولا جراحی به عنوان یک راه و روش درمانی بررسی می شود.
کمردرد مزمن بدون منبع مشخص
این نوع کمردرد، بعد از ترمیم بافت ادامه دارد و هیچ تولید کننده مشخصی که بتواند درد را نشان دهد وجود ندارد. این نوع درد معمولا درد مزمن خوش خیم نامیده می شود.به نظر می رسد که درد می تواند یک مسیر در سیستم عصبی ایجاد کند و در برحی موارد، این امر به خودی خود مشکل می شود. در درد مزمن، سیستم عصبی ممکن است یک سیگنال درد ارسال کند، حتی اگر هیچ آسیب بافت در حال پیشرفتی وجود نداشته باشد. خود سیستم عصبی به خوبی کار نمی کند و باعث ایجاد درد می شود. در این گونه موارد، درد بیشتر از اینکه نشانه ای از یک آسیب باشد، یک بیماری است.اصطلاح کمردرد مزمن، معمولا برای توصیف کمردردی که بیشتر از 3 تا 6 ماه طول کشیده است یا بعد از ترمیم بافت وجود دارد استفاده می شود درد مزمن معمولا به آسیب قابل تشخیص بافت و مشکلات ساختاری ارتباط مستقیم کمتری دارد. مثالهایی از درد مزمن عبارتند از: کمردرد مزمن بدون علت مشخص، سندروم جراحی ناموفق ستون فقرات (درد ادامه دار بعد از اینکه جراحی کاملا ترمیم شده است) و فیبرومیالژیا.
کمردرد عصبی
کمر درد عصبی اخیرا مورد بررسی قرار گرفته است. در بیشتر انواع دردهای عصبی، همه ی نشانه های آسیب اصلی و اولیه از بین رفته اند و دردی که شخص احساس می کند، به آسیب یا بیماری قابل مشاهده ای مربوط نمی باشد. در این نوع درد، عصب های خاصی، ارسال پیام های درد به مغز را، حتی زمانی که هیچ آسیب پیشرونده ای در بافت وجود ندارد، ادامه می دهند.درد عصبی، با درد ناشی از آسیب اولیه و زمینه تفاوت زیادی دارد. اگر چه که اطلاعات کاملی در مورد آن بدست نیامده است، ولی تصور این است که آسیب به اعصاب حسی یا حرکتی در سیستم عصبی محیطی، می تواند به صورت بالقوه باعث نوروپاتی (بیماری عصبی) شود.احساسی که فرد بیمار از درد عصبی دارد، متفاوت با درد اسکلتی عضلانی می باشد و معمولا این درد با اصطلاحات زیر توصیف می شود: شدید، تیز، تیر کشنده، سوزشی، سرد و/یا بی حسی پیش رونده، گزگز یا ضعف. ممکن است احساس کنید که این درد در طول مسیر عصب از ستون فقرات به بازوها/دستها یا پاها حرکت می کند. فهم درد عصبی بسیار مهم است زیرا که روش های درمانی آن، بسیار متفاوت با روش های درمانی انواع دیگر کمردرد می باشند. برای مثال داروهای مخدر مانند مورفین و NSAID ها مانند ایبوپروفن، برای تسکین کمر درد عصبی موثر نمی باشند. درمان های درد عصبی شامل داروهای خاص، تزریقات بلوک عصبی و تعدادی از مداخلات درمانی استفاده شده برای درد مزمن می باشند.
چرا رانندگی باعث کمردرد می‌شود؟
رانندگی یکی از همان فعالیت‌هایی است که باعث می‌شود کمردرد ما شروع یا تشدید شود. موضوعی که خود تبدیل به معضل جدیدی می‌شود. اگر قرار باشد به این سوال که چرا رانندگی موجب کمر درد می‌شود پاسخ دهیم باید بگوییم یکی از مهمترین دلایل کمردرد در حین رانندگی این است که شما مدت زمان طولانی در یک حالت روی صندلی ماشین نشسته‌اید درحالی که تمام تمرکزتان روی جاده و ترافیک اطراف است و این شرایط می‌تواند باعث سفت شدن عضلات شما شود و تنش عضلانی ایجاد کند. علاوه بر این زمانی که روی صندلی ماشین نشسته‌اید، هیچ محافظ یا پشتیبانی مانند بالش یا کوسن ندارید و به همین دلیل بدن در زمان رانندگی شرایط دشوارتری را نسبت به وقتی که روی مبل نشسته‌اید، تجربه می‌کند.
اما راه‌هایی برای کاهش کمردرد مانند انجام برخی تنظیمات یا استفاده از برخی ابزارها وجود دارد که می‌توانند احساس ناراحتی شما از این موضوع را کاهش دهند.
وضعیت نشستن شما می‌تواند به عضلات پشت، ستون فقرات و رباط‌ها فشار وارد کند؛ مثلا اگر هنگام رانندگی بیش از حد به جلو خم شوید، شدت درد افزایش پیدا می‌کند.
در زمان رانندگی علاوه بر نشستن طولانی مدت شما انواع استرس و خستگی را هم تجربه می‌کنید و این می‌تواند تنش‌های عضلانی را در گردن، شانه‌ها و پشت شما ایجاد کرده و باعث ایجاد درد شود.
فرقی نمی‌کند که شما راننده ماشین‌های سنگین در جاده و مسافران دنبال هیجان هستید یا برای سفرهای کاری روزانه رانندگی می‌کنید، بلکه انجام این موارد می‌تواند کمک کند تا رانندگی بدون درد را تجربه کنید.
- ۱. از بالشتک نگهدارنده مخصوص ماشین استفاده کنید
بالش‌های کوچک می‌توانند در کاهش درد کمر در زمان رانندگی موثر باشند. این بالش‌ها فضای خالی کمر را پر می‌کنند و باعث می‌شوند تا فشار وارده بر ستون فقرات کاهش پیدا کند.
برخی بیماری‌ها مانند آتروز و تنگی کانال نخاع هم می‌تواند منجر به سف شدن عضلات به ویژه در افراد مسن شده و رانندگی را برای آن‌ها دردناک کند.
بالشتک‌ها با پر کردن فضای بین کمر و صندلی کمک می‌کنند تا وضعیت بدنی مناسبی در زمان رانندگی قرار بگیرید و علاوه بر این شدت درد منتشر شونده در پاها را هم کاهش می‌دهند.
اگر در جاده بودید و بالشتک مخصوص نداشتید می‌توانید حوله‌ای را لوله کرده و در فضای خالی بین کمرتان و صندلی قرار دهید.
- ۲. صندلی خود را تنظیم کنیدصندلی خود را جلو و عقب ببرید و زاویه پشت را تغییر دهید تا وضعیت مناسب خودتان را پیدا کنید.
زاویه پشتی صندلی را باید طوری تنظیم کنید که ستون فقرات شما صاف و همتراز باشد. یعنی حتی اگر کمی هم به عقب متمایل شوید باز ستون فقرات شما صاف بماند.
طوری بنشینید که وزنتان به طور مساوی در ۲ طرف بدن تقسیم شود. ران‌ها باید با کل صندلی همتراز باشند و زانوها کمی پایین‌تر باسن قرار بگیرند.
صندلی شما نباید بیش از حد عقب باشد، به گونه‌ای که برای گرفتن فرمان مجبور به دراز کردن دست‌هایتان باشید. صندلی باید طوری قرار گیرد که برای گرفتن فرمان آرنج کمی خم شود. علاوه بر این ارتفاع صندلی هم نباید آنقدر زیاد باشد که گردن شما به جلو خم شود، این کار باعث ایجاد درد شدید در گردن می‌شود.
- ۳. فرمان را تنظیم کنید
تنظیم ارتفاع فرمان هم می‌تواند در کاهش کمردرد و گردن درد شما موثر باشد.
فرمان را به سمت خود بکشید تا بازوهایتان به سمت جلو کشیده نشوند. این کار فشار روی عضلات گردن، شانه‌ها و قسمت بالایی پشت را کاهش می‌دهد.
در سفرهای طولانی، سعی کنید فرمان را در موقعیت ساعت ۹ صبح و ۳ بعد از ظهر نگه دارید. بسیاری از رانندگان در این حالت فشار کمتری روی بازوها احساس می‌کنند.
بعد از پیدا کردن موقعیت مناسب صندلی، آینه عقب و بغل را تنظیم کنید تا در زمان رانندگی از فشار وارد برگردن جلوگیری شود.
- ۴. پد گرم کننده صندلی خودرو را امتحان کنید
گرما با ایجاد انقباض در رگ‌هایی که سفت شده‌اند، درد را کاهش می‌دهد. گرما جریان خون را در کمر شما افزایش می‌دهد و با افزایش جریان خون اسپاسم و گرفتگی عضلانی کاهش پیدا می‌کند.
اگر ماشین شما گرمکن خودکار ندارد، می‌توانید این محصول را خریداری کرده و دستی نصب کنید.
- ۵. کفش راحت بپوشید
برخی کفش‌ها مانند صندل‌های راحتی و کفش‌های پاشنه بلند به دلیل اینکه وضعیت نشستن شما را تغییر می‌دهند علاوه بر اینکه باعث ناایمن شدن رانندگی می‌شوند، در ایجاد کمردرد هم موثر هستند.
مناسب‌ترین کفش برای رانندگی کفش‌های کتانی است که انعطاف خوبی داشته باشند. کتانی‌های مناسب دویدن و پیاده‌روی هم انتخاب خوبی هستند زیرا لرزش حاصل از پدال را می‌گیرند.
- ۶. پمادهای ضد درد بدون نسخه در ماشین داشته باشید
پمادها و داروهای ضد دردی که بدون نسخه ارائه می‌شوند، می‌توانند در کاهش موقت درد موثر باشند. مکانیسم این پمادها معمولا گرم گردن، سرد کردن و یا ترکیبی از هر دو این موارد است که درد را به طور موقت کاهش می‌دهد.
برخی از کرم‌های گیاهی بدون نسخه حاوی موادی مانند کانابیدیول CBD، کپسایسین و آرنیکا ممکن است به کاهش تورم، درد عضلانی و گرفتگی کمک کنند. برخی از کرم‌های CBD حاوی منتول که خنک کننده دارند هم موثر هستند. اگر کمردرد مزن دارید از پزشک بخواهید که مسکن قوی‌تری تجویز کند.
- ۷. چسب کمردرد را امتحان کنید
استفاده از چسب‌های مخصوص کاهش درد عضلانی هم می‌تواند به طور موقت درد شما را کاهش دهد. این چسب‌های حاوی پودر آهن هستند که در معرض هوا فعال می‌شوند و با ایجاد گرما، گردش خون را افزایش می‌دهند و گرفتگی عضلانی را رفع می‌کنند.
برخی انواع چسب‌ها هم حاوی لیدوکائین هستند که درد را کاهش می‌دهند؛ این نوع برای افرادی که مشکل سیاتیک دارند، موثر است.
چسب‌های عضلانی را می‌توانید بدون نسخه تهیه کنید و در رانندگی‌های طولانی مدت تسکین دهنده هستند.
- ۸. از کروز کنترل استفاده کنید
استفاده از کروز کنترل (سیستم کنترل سرعت یا ثابت نگهداشتن سرعت) موقعیتی ایجاد می‌کند که شما بتوانید پایتان را از روی پدال بردارید و موقعیت پاها را تغییر دهید و با این کار کمردرد بهتر می‌شود البته به یاد داشته باشید که این ویژگی در جاده‌های شلوغ، لغزه و پر پیچ و خم مناسب نیست و خطرناک است.
می‌توانید بعد از استفاده از این ویژگی پاها را روی زمین قرار دهید و با تقسیم شدن وزن بدن روی هر دو طرف کمردرد تسکین پیدا می‌کند.
- ۹. استراحت کنید
در راندگی‌های طولانی بهتر است که هر چند ساعت یک بار نگه دارید، راه بروید و حرکات کششی انجام دهید تا از کمردرد جلوگیری کنید یا باعث افزایش درد نشوید. اگر هم فضایی پیدا کردید که چمن داشت، سراغ حرکات یوگا بروید چراکه این حرکات درد را تسکین می‌دهد.
نشستن طولانی مدت باعث افزایش فشار بر اندام‌های تحتانی می‌شود و تجمع مایع در این اندام‌ها منجر به کمردرد خواهد شد. برای کاهش تجمع مایع در پاها بهترین روش راه رفتن است. راه رفتن تجمع مایع در ساق و مچ پا را کاهش می‌دهد.
- ۱۰ وضعیت بدن خود را بررسی کنید
شانه‌های افتاده و پشت خمیده و گرد شده می‌توانند باعث تحریک انتهای اعصاب در کمر و انقباض عروق خونی شده و به درد کمر بیانجامد.
به یاد داشته باشید که حتی اگر روی حفظ یک وضعیت خوب بدنی در ساعت‌های طولانی رانندگی تمرکز کنید، به دلیل ماندن در یک موقعیت دچار اسپاسم و گرفتگی عضله خواهید شد پس به طور متناوب موقعیت را تغییر دهید و اگر برایتان مقدور است در مسیرهای طولانی رانندگی را برای ساعتی به همسفرهایتان بسپارید.
- ۱۱ . از بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزید
بلند کردن اجسام سنگین مانند جعبه و چمدان، عضلات پشت را تحت فشار قرار می‌دهد یا باعث کشیده شدن بیش از حد آن‌ها می‌شود. بهترین راه برای بلندکردن اجسام سنگین این است که چمباتمه بزنید و از پاها برای بند شدن کمک بگیرید تا فشار وارد بر کمر کم شود.
- ۱۲. آب بدنتان را حفظ کنید
حفظ آب بدن می‌تواند در جلوگیری از ایجاد اسپاسم عضلانی به ویژه در کمر و پاها موثر باشد. پس همیشه یک بطری آب یا نوشیدنی‌هایی با قند کم همراه داشته باشید و در زمان استراحت آب بنوشید تا بدن هیدراته بماند.
کمردرد در بارداری
کمردرد بارداری معمولا در محل اتصال ستون فقرات کمری به لگن، یعنی مفصل ساکروایلیاک به وجود می آید. دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارند. برخی از این علل عبارتند از:
۱) افزایش وزندر دوران بارداری، وزن زنان معمولا بین ۲۳ تا ۳۵ پوند افزایش پیدا می‌کند. ستون فقرات مسئول حمایت از این افزایش وزن است و فشار وارده بر آن می‌تواند باعث کمردرد دوران بارداری شود. همچنین وزن رحم و جنین در حال رشد، باعث فشار بر عروق خونی و اعصاب ناحیه پشت و لگن می شود.
۲) تغییر وضعیت آناتومیک بدن (Posture changes)بارداری نقطه ثقل بدن را تغییر می دهد. در نتیجه به تدریج، حتی بدون آنکه خود فرد متوجه شود، وضعیت آناتومیک بدن و نحوه حرکت فرد تغییر می کند. این موضوع نیز می تواند باعث کشیدگی کمر یا درد آن شود.
۳) تغییرات هورمونیدر دوران بارداری، جنین نوعی هورمون به نام ریلاکسین (Relaxin) تولید می کند که به لیگامان‌ها و مفاصل ناحیه لگن اجازه می دهد نر تر شوند تا به این ترتیب فرایند زایمان تسهیل شود. همین اتفاق ممکن است در لیگامان های تقویت کننده ستون فقرات کمری نیز رخ دهد که به نوبه خود باعث ناپایداری کمر و درد آن می شود.
۴) جدا شدن عضلاتبا بزرگ‌تر شدن رحم، صفحات عضلانی موازی (عضلات راست شکمی)، که از قفسه سینه به استخوان لگن متصل می شوند، از خط وسط فاصله می‌گیرند و باعث تشدید کمردرد می شوند.
۵) استرساسترس روانی می تواند باعث گرفتگی عضلات کمر شود که ممکن است به صورت اسپاسم کمر یا کمردرد احساس شود. ممکن است متوجه شده باشید که کمردرد دوران بارداری در مواقع استرس تشدید می شود.
درمان کمردرد دوران بارداریخبر خوب این است که اگر پیش از بارداری دچار کمردرد نبوده اید، کمردردتان تا قبل از زایمان به صورت تدریجی کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال می‌توانید با انجام اقدامات زیر کمردردتان را کاهش دهید.
۱) ورزشورزش منظم باعث تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری بدن می شود. این موضوع باعث کاهش فشار وارده بر کمر خواهد شد. ورزش های ایمن برای اکثر زنان باردارعبارتند از:
پیاده رویشناپا زدن روی دوچرخه ثابتتوجه داشته باشید که پزشک یا درمانگر به منظور تقویت کمر و شکم، هر یک از ورزش های فوق را توصیه خواهد کرد.
۲) گرما و سرمااعمال گرما و سرما در ناحیه کمر ممکن است کمک کننده باشد. در صورت موافقت پزشک معالج، ابتدا از کمپرس سرما (نظیر کیسه یخ یا پارچه حاوی سبزیجات یخ زده) در محل دردناک کمر به مدت ۲۰ دقیقه و چند بار در طول شبانه روز استفاده کنید. پس از ۲ تا ۳ روز، کمپرس گرما را شروع کنید. به این منظور می توانید بطری آب داغ را در محل دردناک قرار دهید. از گرم کردن شکم در دوران بارداری بپرهیزید.
۳) وضعیت آناتومیک بدن خود را تغییر دهیدقوز کردن، فشار وارد بر ستون فقرات را افزایش می‌دهد. بنابراین حفظ وضعیت آناتومیک مناسب در هنگام کار، نشستن یا خواب بسیار مهم است. به عنوان مثال قرار دادن یک بالش بین زانوها در هنگام خواب، باعث کاهش فشار وارد شده بر کمر خواهد شد.
هنگام نشستن پشت میز کار، یک حوله پیچیده شده را پشت کمرتان قرار دهید یا پای خود را روی تعدادی کتاب یا یک چارپایه قرار دهید. همچنین سعی کنید در هنگام برخاستن، به صورت مستقیم این کار را انجام دهید و به جلو خم نشوید. استفاده از کمربند حمایتی نیز می تواند کمک کننده باشد.
۴) مشاورهاگر کمردردتان ناشی از استرس می باشد، گفتگو با یک دوست مورد اعتماد یا یک مشاور می تواند کمک کننده باشد.
۵) طب سوزنیطب سوزنی یک روش مورد استفاده در طب سنتی چینی است که در آن سوزن های نازکی را وارد نقاط خاصی از پوست می کنند. مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی می تواند در بهبود کمردرد کمک کننده باشد. اگر قصد دارید طب سوزنی انجام دهید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
۶) ماساژماساژ در صورتی که به درستی انجام شود می‌تواند گزینه ایمنی برای بهبود کمردرد دوران بارداری باشد. اما بهتر است قبل از انجام آن با پزشک تان مشورت کنید.
نکات دیگر برای پیشگیری از کمردرد دوران بارداریاگر قصد دارید چیزی را از زمین بلند کنید، به جای خم شدن به جلو، از پاهایتان به عنوان تکیه گاه استفاده کنید.از پوشیدن کفش پاشنه بلند بپرهیزید.به پشت نخوابید.از جوراب شلواری استفاده کنید.اگر کمردردتان ادامه پیدا کرد، بهتر است با پزشک تان مشورت نمایید تا گزینه های دیگر را نیز امتحان کنید.قبل از مصرف هرگونه داروی مسکن نیز حتما با پزشک مشورت کنید. استامینوفن (تیلنول) برای اکثر زنان باردار ایمن است. آسپیرین و دیگر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) نظیر ایبوبروفن (آدویل، موترین) یا ناپروکسن برای خانم‌های باردار توصیه نمی شوند. در برخی موارد، پزشک ممکن است از دیگر مسکن ها یا شل کننده های عضلانی ایمن استفاده کند.چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟کمردرد به خودی خود دلیلی برای مراجعه به پزشک نیست. اما در صورت تجربه هر یک از موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:
درد شدیددرد ناگهانی یا دردی که مرتبا افزایش پیدا می کند.دردهای کرامپی متناوباختلال در دفع ادرار یا احساس گزگز در اندام هادر برخی موارد نادر، پوکی استخوان وابسته به بارداری، التهاب استخوان‌های ستون فقرات و یا آرتریت عفونی (التهاب مفصلی ناشی از عفونت) نیز باعث کمردرد شدید می شوند. بنابراین در صورت داشتن هر یک از این مشکلات حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
